Een opstelling begint meestal met een voorgesprek, een inleidend interview, waarin de cliënt zijn of haar vraag of thema inbrengt. De opsteller stelt vragen en stemt af op het systeem van de cliënt om zich zo een beeld te vormen van de onderliggende patronen en dynamieken.
Het is niet zo belangrijk om een duidelijke vraag te hebben. Wél is het belangrijk dat er iets leeft bij de cliënt, dat er iets is wat ‘gezien’ wil worden. Hoe dringender het thema, hoe krachtiger een opstelling kan laten zien wat er speelt. Vervolgens bepaalt de opsteller welke personen of elementen (vader, moeder, broer, etc.) er opgesteld gaan worden en zoekt daar representanten voor uit.
Wanneer de representanten gekozen zijn begint het opstellingen werk. Deze representanten worden naar het innerlijk beeld van de cliënt (of door de begeleider) in een ruimte gezet. Er staan bijvoorbeeld vijf representanten opgesteld: de vader, de moeder, de oudste zoon, het overleden zusje en ‘de oorlog’ (ook abstracte zaken kunnen opgesteld worden).
De wijze waarop deze representanten staan opgesteld ten opzichte van elkaar en hoe ze in de ruimte staan geeft al heel veel informatie, maar het meest bijzondere (en onverklaarbare) is dat de representanten in staat blijken te zijn om lichamelijk en emotioneel heel zuiver te kunnen voelen wat zich afspeelt in de personen die ze representeren. De representanten kunnen bijvoorbeeld voelen dat hun hart sneller klopt, dat ze naar de grond willen kijken, zich plotseling zwaar of juist heel licht voelen, of zich woedend of verdrietig voelen.
Het blijkt dat ze toegang hebben tot de diepere en vaak onbewuste lagen van het familiesysteem waarin ze staan opgesteld en waarvoor ze zich opengesteld hebben. En ondanks dat we niet weten hóe dit bijzondere fenomeen werkt, kunnen we er wel heel goed mee werken.
De begeleider kan nu aan de hand van zijn waarnemingen en de informatie die hij van de representanten en de cliënt krijgt, onderzoeken wat er in de diepte in het systeem speelt. Hij kan aan de opstelling elementen toevoegen of die er juist uithalen, de posities van de representanten veranderen, ze bepaalde zinnen laten uitspreken en rituelen toepassen
Het doel is om weer beweging te krijgen in de ziel van het familiesysteem en in de ziel van de cliënt zelf, waardoor een vastgelopen situatie weer kan gaan stromen.
Soms volgt er een nabespreking met de cliënt waarin eventuele onduidelijkheden nog verhelderd kunnen worden. Ook kunnen, indien nodig of wenselijk, de representanten nog extra informatie geven vanuit hun rol.
